پوشش ضد قلیا در توری های مارامو
توری های شیشه ای مورد استفاده در سیستم های عایق حرارتی خارجی (ETICS)، روکش های نما و ملات های تقویتی، در محیط هایی با pH قلیایی بالا قرار می گیرند؛ به ویژه هنگامی که با ملات سیمانی یا پایه پذیر در تماس هستند. به همین دلیل سازگاری شیمیایی بین الیاف شیشه و محیط قلیایی، و همچنین حفاظت فیزیکی و شیمیایی الیاف توسط پوشش (sizing/coating) یکی از نقاط کلیدی طراحی و کنترل کیفیت برای توری های مارامو است. بدون پوشش مناسب، الیاف شیشه می توانند در محیط قلیایی هیدرولیز شوند و مقاومت مکانیکی شبکه کاهش یابد.
تعریف پوشش ضد قلیا و دو ساز و کار اصلی آن
پوشش ضد قلیا در توری های شیشه ای ترکیبی از دو عملکرد مجزا اما مکمل را دنبال می کند: اولا افزایش مقاومت شیمیایی خود الیاف (مثلا استفاده از شیشه های مخصوص AR با افزودن اکسید زیر کونیوم) و ثانیا اعمال یک لایه سطحی یا sizing که الیاف را در برابر یون های قلیایی محافظت کند و چسبندگی بین شبکه و ماتریس (مورتار یا رزین) را تقویت نماید. به عبارت دیگر، بخشی از مقاومت از ترکیب شیمیایی شیشه (فرمول شیشه) می آید و بخش مهم دیگری از طریق فناوری پوشش دهی و شیمی پوشش تامین می شود.
نقش فرمولاسیون شیشه (ZrO₂ و AR glass)
برای تامین مقاومت در برابر قلیا، در صنعت معمولا از (( شیشه ضد قلیا )) (Alkali-Resistant، AR) استفاده می شود که حاوی مقدار معینی از اکسید زیرکونیوم (ZrO₂) است. مطالعات و مستندات فنی معیار حداقلی برای ZrO₂ را ≈16٪ ذکر می کنند؛ این درصد باعث می شود که حمله قلیایی به ساختار شیشه به طرز چشمگیری کاهش یابد و پایداری طولانی مدت در ماتریس های سیمانی حاصل شود. بنابراین هنگام بررسی خواص ضد قلیایی یک توری، ابتدا باید نوع شیشه (E-glass، C-glass، AR-glass و میزان ZrO₂) مشخص باشد.
نقش sizing (سایزینگ) و عوامل جفت کننده (coupling agents)
سایزینگ یا همان پوشش صنعتی اعمال شده روی الیاف، علاوه بر محافظت شیمیایی، نقش مکانیکی بسیار مهمی دارد: جلوگیری از شکست موضعی الیاف در زمان بافت، بهبود انتقال بار بین الیاف و ماتریس و کنترل ترشوندگی (wetting) با ملات. ترکیبات متداول شامل سورفکتانت ها، رزین های پایه آبی (آکریلیک/لاتکس) و عوامل جفت کننده سیلان (silanes) است؛ سیلان ها به ویژه برای ایجاد پیوند شیمیایی بین شیشه (گروه های هیدروکسیل سطحی) و ماتریس آلی و معدنی بسیار مؤثر هستند. تحقیقات نشان می دهد که اصلاح شیمیایی سطح الیاف با سیلان ها می تواند چسبندگی و پایداری مکانیکی را به طور قابل توجهی افزایش دهد.
انواع پوشش های سطحی مورد استفاده در توری های ETICS (آکریلیک، PVC و غیره)
در عملِ تولید توری برای نما و ETICS دو رویکرد شایع در لایه سطحی وجود دارد: پوشش های مبتنی بر لاتکس یا اکریلیک که به صورت امولوسیون اعمال می شوند و پوشش های پلیمری سخت تر مانند PVC یا پوشش های پلی استر اصلاح شده. پوشش های آکریلیک معمولا رفتار انعطاف پذیرتری دارند و با ملات های پلیمری و معدنی سازگار هستند؛ پوشش های قوی تر (مثل پی وی سی) ممکن است مقاومت مکانیکی سطحی بهتری بدهند اما در تطبیق با برخی ملات ها نیاز به طراحی دقیق دارند. تولیدکنند گان معتبر اعلام می کنند که نوع و ضخامت پوشش باید مطابق با کاربرد نهایی و استانداردهای ETAG/ETA انتخاب شود.
مشخصات فنی که نشان دهنده (( ضد قلیایی بودن )) واقعی هستند
برای اثبات مقاومت ضد قلیا، تولید کنندگان و مراجع فنی معمولا به مجموعه ای از شاخص ها تکیه می کنند: میزان ZrO₂ در شیشه، تست های مقاومت مکانیکی پس از قرارگیری در غلظت های قلیایی شبیه سازی شده (سنجش کاهش مقاومت کششی یا SIC)، ثبات ابعادی و تغییرات جرم، و همچنین معیار های رفتار در برابر خوابیدگی و یا خزش در محل اتصال با ملات. همچنین انطباق با ETAG 004 یا گواهی ETA برای محصولات ETICS یکی از شاخص های معتبر در بازار اروپا است. خریدار حرفه ای باید دیتا شیت و گواهینامه های فنی را بررسی کند و نمونه های آزمایشی در ترکیب با ملات مورد استفاده را مطالبه نماید
دوام طولانی مدت : آنچه تولید کننده و کار فرما باید مدنظر داشته باشند
(( پوشش ضد قلیا )) صرفا یک لایه تزئینی یا گذرا نیست؛ دوام واقعی محصول وقتی حاصل می شود که ترکیب شیشه، کیفیت سایزینگ، روش بافت (مثلاً لِنو یا تار و پود) و فرآیند پوشش دهی همه با هم طراحی و کنترل شوند. نمونه هایی از محصولات با گواهی ETAG یا دیتا شیت های معتبر نشان می دهند که توری های با وزن سطحی مشخص (مثلاً 150–210 g/m²) و پوشش تخصصی می توانند عملکرد بلند مدتی در نما ها ارائه دهند؛ اما کیفیت اجرا (نحوه قرار دادن و قراردادن در لایه پایه ملات، همپوشانی ها و خشک سازی صحیح) نیز تعیین کننده است.
نکات عملی برای انتخاب و کنترل کیفی توری های مارامو
هنگام انتخاب توری مارامو برای پروژه، توصیه می شود که:
- مقدار ZrO₂ یا عبارت (( AR glass / alkali-resistant )) در دیتا شیت ذکر شده باشد
- مشخصات sizing و ترکیبات پوشش روی دیتا شیت بیان گردد
- گواهی یا انطباق با ETAG 004 یا معادل ملی و اروپایی ضمیمه شود
- تست های نمونه ای توسط کارفرما یا آزمایشگاه مستقل روی ترکیب ملات و شرایط سایت انجام شود.
علاوه بر این، پرسش درباره میزان کربنات ها یا افزودنی های ضد آب در پوشش و محدودیت دمایی نگهداری نیز بخشی از بررسی کیفی است.
جمع بندی
بهطور خلاصه، (( پوشش ضد قلیا )) در توری های مارامو مجموعه ای از راهکار های مهندسی شده است:
انتخاب شیشه AR با محتوای زیرکونیوم مناسب، فرمولاسیون سایزینگ با عوامل جفت کننده و رزین های مناسب، و اعمال پوشش سطحی که با ماتریس ملات تطابق داشته باشد. مشتریان حرفه ای باید دیتا شیت ها و گواهی ها را بررسی و در صورت امکان تست های تطبیقی روی نمونه های واقعی با ملات پروژه سفارش دهند.
این تنها راه برای تضمین رفتار بلندمدت در محیط قلیایی سیمانی است.
مارامو
